Avar Türkleri: Balkanlar’a Uzanan Göçebe Miras
Avarlar, Hunlardan sonra Balkanlar’da sahne alan en etkileyici Türk kavimlerinden biri. Göçebe yaşamlarıyla tanınan bu topluluk, Orta Asya’dan Avrupa’ya uzanan zorlu bir yolculukla Balkanlar’a ulaştı ve burada güçlü bir iz bıraktı. Geçen gün bir arkadaşım, “Avarlar olmasaydı Balkanlar’ın tarihi nasıl şekillenirdi?” diye sordu; bu soru beni bu yazıyı yazmaya itti. Avarların kökenlerinden Balkanlar’daki maceralarına kadar, gelin bu göçebe savaşçıların hikayesine yakından bakalım.
1. Kökenleri: Orta Asya’nın Savaşçı Çocukları
Avarların kökü, Orta Asya’nın bozkırlarına uzanıyor. 6. yüzyılda tarih sahnesine çıkan bu kavim, genellikle Juan-Juan (Rouran) adı verilen göçebe konfederasyonun bir devamı olarak görülüyor. Altay Dağları’nın eteklerinde at koşturan Juan-Juanlar, 4. yüzyılda adından söz ettiren güçlü bir topluluktu.
- Etnik Kimlik: Avarlar, çoğunlukla Türk kökenliydi, ama göçebe yaşamın doğası gereği Moğol ve diğer Altay halklarını da kucaklamıştı. Savaş naraları ve dilleri, Türk ruhunu yansıtıyordu.
- Orta Asya’da Fırtına: 552’de Göktürkler, Juan-Juanları yenip bozkırı titrettiğinde, Avarlar batıya kaçmak zorunda kaldı. Bu yenilgi, onların Avrupa’ya uzanan yolculuğunun ilk kıvılcımıydı.
- Yaşam Tarzı: At sırtında bir hayat, Avarların damarlarında akan kan gibiydi. Okçulukta ustaydılar; hayvancılıkla geçinip, fetihlerle zenginleşiyorlardı.
2. Göç Yolları: Bozkırdan Balkanlar’a
Avarların Balkanlar’a uzanan yolculuğu, Göktürklerin baskısıyla start aldı. Karadeniz’in kuzeyinden Avrupa’ya doğru at koşturdular.
- İlk Durak: 6. yüzyıl ortalarında, Göktürklerin gazabından kaçan Avarlar, Hazar Denizi’nin kuzeyine sığındı. Bu, uzun bir maceranın başlangıcıydı.
- Karadeniz Günleri: 558 civarında Alanları alt ederek Karadeniz’in kuzeyine ulaşan Avarlar, Bizans’la ilk selamı çaktı. O an, Bizanslılar için kabus dolu günlerin habercisiydi.
- Balkanlar’a Adım: 560’larda Pannonia’ya (bugünkü Macaristan) yerleşen Avarlar, Tuna Nehri’ni üs yaparak Balkanlar’ın kuzeybatısına yayıldı. Tarih dersinde bu göçü okurken, Avarların hızına hayran kalmıştım.
- Neden Göç? Göktürklerin kılıcı, otlak arayışı ve fetih hırsı, Avarları batıya iten rüzgardı.
3. Devlet Yapısı: Göçebe Tahtı
Avarlar, Balkanlar’da ve Orta Avrupa’da sağlam bir devlet kurdu. Göçebe kökenlerine rağmen, zamanla yarı yerleşik bir düzene geçtiler.
- Kağan’ın Gücü: “Kağan” unvanlı liderler, Avarların ruhuydu. Bayan Kağan (562-602), bu unvanın en parlak ismiydi; hem savaşçı, hem yöneticiydi.
- Savaş Sanatı: Hafif süvariler ve okçularla ün salmışlardı. Üzengiyi Avrupa’ya tanıtan Avarlar, at üstünde adeta bir devrim yarattı.
- Yönetim Dansı: Pannonia’daki ordugâhlar, Avarların merkeziydi. Fethedilen kavimlerden haraç toplamak, kasalarını doldururdu.
- Slav Dostluğu: Avarlar, Slav kabileleriyle omuz omuza Bizans’a kafa tuttu. Bu ittifak, güçlerini katladı.
4. Balkanlar’da Avar Fırtınası
Avarlar, 6. yüzyılın sonlarında Balkanlar’da sahneye çıktı ve Bizans’ı dize getirecek kadar güçlü bir tehdit oldu.
- İlk Vuruş: 568’de Lombardlarla ittifak kuran Avarlar, Balkanlar’ın kuzeyine çadırlarını kurdu ve Bizans’a akınlar yağdırdı.
- Konstantinopolis’e Meydan: 626’da Slavlarla birleşip Konstantinopolis’i kuşattılar. Şehir düşmedi, ama bu sefer Avarların gücünü tarihe kazıdı. Bir belgeselde bu kuşatmanın çizimini görünce, o dönemin kaosunu hissettim.
- Etkiler: Avarlar, Balkanlar’da taş üstüne taş koymadı, ama Slavların bölgeye yayılmasını sağladı. Bizans’ı yıpratarak Osmanlı gibi gelecek Türk kavimlerine yol açtı.
- Son Perde: 9. yüzyılda Franklar ve Bulgarlar, Avarları ezdi. 796’daki Frank saldırıları, bu göçebe devletin son nefesiydi.
Sonuç: Avarların Balkan Yankısı
Avar Türkleri, Hunlardan sonra Balkanlar’a damga vuran ikinci büyük Türk kavmiydi. Göktürklerin ittiği bu savaşçılar, Orta Asya’dan Balkanlar’a uzanan yolda güçlü bir devlet kurdu. Kalıcı şehirler bırakmasalar da, Slavlarla ittifakları ve Bizans’ı sarsmaları, Balkanlar’ın tarihini şekillendirdi. Eğer Avarların izini sürmek isterseniz, Macaristan’daki Pannonia ovasını veya Tuna Nehri kıyılarını ziyaret edebilirsiniz; o topraklar, bir zamanlar onların atlarının nal sesleriyle çınlardı.
Yorum Gönder
0Yorumlar