
Bulgar Türkleri: Balkanlar’a İlk Türk Tohumu
Bulgar Türkleri, Balkanlar’da kalıcı bir devlet kuran ilk Türk kavmi olarak tarihin tozlu sayfalarında özel bir yere sahip. Orta Asya’dan Karadeniz’in kuzeyine, oradan Balkanlar’a uzanan bu uzun yolculuk, bölgenin kaderini değiştirdi. Geçen hafta bir Bulgar arkadaşımın “Bizim soyumuzda Türk kanı var mı acaba?” sorusu, bu yazıyı yazmama vesile oldu. Gelin, Bulgar Türklerinin kökenlerinden Balkanlar’daki hikayelerine kadar bu eşsiz serüveni birlikte keşfedelim.
1. Kökenleri: Bozkırın Göçebe Mirası
Bulgar Türklerinin hikayesi, Orta Asya’nın geniş bozkırlarında başlıyor. Genellikle Onogur Türkleriyle bağdaştırılan bu kavim, Hunların dağılmasından sonra sahneye çıktı.
- Etnik Kimlik: Bulgarlar, Türk kökenli bir topluluktu, ama zamanla Slavlar ve yerel halklarla kaynaşarak melez bir kimlik kazandı. İsimlerinin Türkçedeki “bulgamak” (karışmak) kelimesinden geldiğini öğrendiğimde şaşırmıştım; bu, onların hikayesine ne kadar uyuyor!
- Orta Asya Günleri: 5. yüzyılda Hazar Denizi ve Volga Nehri civarında yaşayan Bulgarlar, Büyük Bulgar Devleti’ni kurdu. Ama 7. yüzyılda iç karışıklıklar, bu birliği gölgede bıraktı.
- Yaşam Rüzgarı: At sırtında göçebe bir hayat süren Bulgarlar, hayvancılıkla geçiniyor, ok ve yayla düşmanlarını dize getiriyordu.
2. Göç Yolları: Volga’dan Tuna’ya
Bulgar Türklerinin Balkanlar’a yolculuğu, Büyük Bulgar Devleti’nin çöküşüyle hız kazandı. Bu göç, onları iki farklı kaderle tanıştırdı.
- Başlangıç: 6. yüzyılda Volga’da parlayan Büyük Bulgar Devleti, 7. yüzyılda Hazar Türklerinin baskısıyla dağıldı.
- İki Yol: Bu çöküş, Bulgarları ikiye ayırdı: Volga Bulgarları kuzeyde kaldı, Tuna Bulgarları ise güneye, Balkanlar’a yöneldi.
- Tuna’ya Adım: Asparuh liderliğindeki Tuna Bulgarları, 670’lerde Karadeniz’in kuzeyinden güneye indi ve 680’lerde Tuna Nehri’ni geçerek Balkanlar’a çadır kurdu. Tarih dersinde bu göçün haritasını görünce, o mesafeyi atla aşmanın cesaretine hayran kalmıştım.
- Neden Göç? Hazarların kılıcı, otlak arayışı ve Bizans’ın zayıf anları, Bulgarları Balkanlar’a iten rüzgardı.
3. Devlet Yapısı: Göçten Tahta
Bulgar Türkleri, Balkanlar’da Tuna Bulgar Devleti’ni kurarak göçebe çadırlarını yerleşik bir düzene taşıdı.
- Doğuş: 681’de Asparuh, Bizans’ı yenip Tuna Bulgar Devleti’ni kurdu. Pliska’yı başkent yaparak bugünkü Bulgaristan’ın temelini attı.
- Han’ın Gücü: “Han” unvanlı liderler, devleti demir yumrukla yönetti. Asparuh’tan sonra gelen hanlar, Türk töresini Balkanlar’a nakış gibi işledi.
- Savaş Ruhu: Atlı süvarilerle donanmış orduları, Bizans’a kafa tuttu. Bu güç, Bulgarların Balkanlar’daki ilk zaferlerinin sırrıydı.
- Slavlaşma Dansı: 9. yüzyılda Han Boris (852-889), Hıristiyanlığı kabul ederek Slav kültürünü kucakladı. Bu, Bulgarların Türk kimliğini zamanla eriten bir dönüm noktasıydı.
4. Balkanlar’da Bulgar İzleri
Bulgar Türkleri, 7. yüzyılın sonlarında Balkanlar’da boy gösterdi ve kısa sürede bölgenin efendisi oldu.
- İlk Taş: 680’lerde Tuna’yı geçen Asparuh, Bizans’ı dize getirip Pliska’da devletin bayrağını dikti.
- Bizans’la Sınav: 681’deki antlaşma, Bulgarların varlığını resmileştirdi. Ama sonraki yıllar, Bizans’la bitmeyen bir çekişmeyle geçti.
- Miras: Bulgarlar, Balkanlar’da Türk yönetim geleneğini kökleştirdi, ama Slavlarla karışarak öz kimliklerini yitirdi. İlk Bulgar Devleti, Orta Çağ’da Balkanlar’ın parlayan yıldızıydı.
- Son: 1018’de Bizans, bu devleti yıktı. Slavlaşan Bulgarlar, modern Bulgar ulusunun temelini attı.
Sonuç: Balkanlar’da Bir Türk Baharı
Bulgar Türkleri, Balkanlar’a kalıcı bir iz bırakan ilk Türk kavmiydi. Orta Asya’dan Tuna’ya uzanan bu yolculuk, göçebe bir topluluğun yerleşik bir devlete dönüşümünü anlatıyor. Slavlarla kaynaşarak kimliklerini dönüştürseler de, Türk töresini Balkanlar’a taşıdılar. Eğer bu hikayeyi yerinde görmek isterseniz, Bulgaristan’daki Pliska kalıntılarını veya Veliko Tırnovo’yu ziyaret edebilirsiniz; o topraklar, bir zamanlar Bulgar Türklerinin atlarının nal sesleriyle çınlardı.
Yorum Gönder
0Yorumlar