Balkanlar’da Türk Varlığı: Hangi Köyde, Hangi Şehirde Kaç Türk Yaşıyor?
Balkanlar denince aklınıza ne gelir? Belki Osmanlı’dan kalan taş köprüler, belki de bir göçmen böreğinin kokusu. Benim için Balkanlar, atalarımın izlerini taşıyan bir coğrafya. Osmanlı beş yüzyıldan fazla burada hüküm sürmüş, milyonlarca Türk bu topraklara kök salmış. Ama savaşlar, göçler, mübadeleler ve baskılar bu izleri silmeye çalışmış. Yine de Türkler hâlâ orada, köylerinde, şehirlerinde yaşıyor. Türkiye’nin Trakya’sı hariç, resmi rakamlar 700.000-800.000 diyor, ama kulaktan kulağa 1,5-2 milyon Türk’ten bahsediliyor. Gelin, Balkanlar’daki Türkleri ülke ülke, bölge bölge tanıyalım.
1. Türkiye (Trakya): Balkanlar’ın Türk Kalbi
Trakya’yı Balkanlar’dan ayrı düşünmek zor. Edirne’de bir çarşıya girseniz, Kırklareli’de bir köy kahvesinde otursanız, Türk varlığını iliklerinize kadar hissedersiniz. Burası, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ ve İstanbul’un Avrupa yakasıyla birlikte 12-14 milyon insana ev sahipliği yapıyor. Edirne, Osmanlı’nın eski başkenti; sokaklarında hâlâ o günlerin yankısı var. İstanbul’un Avrupa yakası ise Balkan göçmenleriyle dolu. Trakya, Balkanlar’daki Türklerin en sağlam kalesi gibi.
- Nüfus: 12-14 milyon.
- Bölgeler: Edirne, Kırklareli, Tekirdağ, İstanbul’un Avrupa yakası.
2. Bulgaristan: Kırcaali’den Şumnu’ya Türk Sesleri
Bulgaristan’a adım attığınızda, Türklerin en kalabalık olduğu Balkan ülkesine gelmiş olursunuz. 2021 sayımında 508.378 Türk sayılmış, ama köylüler “Biz 700.000-800.000’iz” diyor. Kırcaali’de her üç kişiden ikisi Türk; %64,5’lik oranla burası adeta küçük bir Türkiye. Razgrad’da %50, Şumnu’da %31, Silistre’de %37 Türk yaşıyor. Dobruca’da ise 100.000 kadar Türk, eski günlerin hatırasını sürdürüyor. 1989’da binler Türkiye’ye göçtü, ama geri dönenler oldu. Kırcaali’nin pazarında hâlâ Türkçe pazarlık sesleri duyarsınız.
- Nüfus: Resmi 508.378, tahmini 700.000-800.000.
- Bölgeler: Kırcaali, Razgrad, Şumnu, Silistre, Dobruca.
3. Yunanistan: Batı Trakya’nın Direnen Türkleri
Yunanistan’da Türkler “Müslüman azınlık” diye anılıyor, ama onlar kendilerine Türk diyor. Resmi rakamlar 90.000-120.000 dese de, gerçek sayı 150.000’e yakın olabilir. Batı Trakya’da İskeçe’de 50.000, Gümülcine’de 40.000, Dedeağaç’ta 20.000 Türk var. Rodos ve İstanköy adalarında da 5.000-6.000 Türk yaşıyor. Lozan Antlaşması onları mübadeleden kurtardı, ama asimilasyon baskıları bitmedi. İskeçe’nin sokaklarında Türkçe konuşan bir nineye rastlasanız, o direnişi hissedersiniz.
- Nüfus: Resmi 90.000-120.000, tahmini 150.000.
- Bölgeler: İskeçe, Gümülcine, Dedeağaç, Rodos, İstanköy.
4. Kuzey Makedonya: Üsküp’ten Gostivar’a Türk İzleri
Kuzey Makedonya’da Türkler dağınık ama köklü. 2002 sayımında 77.959 Türk çıkmış, ama dernekler “100.000-150.000’iz” diyor. Üsküp’te 20.000-30.000, Kalkandelen ve Gostivar’da 20.000 kadar Türk var. Doğu Makedonya’da ise 10.000-15.000 kişi yaşıyor. Üsküp’ün çarşısında bir Türk kahvesi içseniz, Osmanlı’dan kalma o tadı alırsınız. Ama asimilasyon ve göç, bu izleri yavaşça solduruyor.
- Nüfus: Resmi 77.959, tahmini 100.000-150.000.
- Bölgeler: Üsküp, Kalkandelen, Gostivar, Doğu Makedonya.
5. Kosova: Türkçe’nin Hâlâ Yaşadığı Topraklar
Kosova’da 2011 sayımına göre 18.738 Türk var, ama gerçekte 50.000-60.000 olabilir. Prizren’de 20.000, Priştine’de 10.000, Mamuşa’da 5.000-6.000 Türk yaşıyor. Gilan ve Mitroviça’da da küçük gruplar var. Türkçe burada resmi dil; Prizren’de bir sokakta Türkçe şarkılar duyarsınız. Kosova, Balkanlar’da Türk kimliğinin en diri kaldığı yerlerden biri.
- Nüfus: Resmi 18.738, tahmini 50.000-60.000.
- Bölgeler: Prizren, Priştine, Mamuşa, Gilan, Mitroviça.
6. Bosna-Hersek: Türk Mirası Boşnaklarda
Bosna-Hersek’te Türkler az; sadece 1.000-2.000 kişi. Saraybosna ve Mostar’da dağınık haldeler. Ama Osmanlı’nın izleri Boşnak Müslümanlarla yaşıyor. Saraybosna’da bir camiye baksanız, Türk ruhunu hissedersiniz. Türkler burada Boşnak kimliğine karışmış gibi.
- Nüfus: 1.000-2.000.
- Bölgeler: Saraybosna, Mostar.
7. Sırbistan: Sancak’ta Soluk Bir Nefes
Sırbistan’da resmi olarak 647 Türk var, ama Sancak’ta Türk kökenli Müslümanlarla bu sayı 5.000-10.000’e çıkıyor. Novi Pazar, Türklerin son kalesi gibi. Göçler ve baskılar burayı da boşalttı, ama Novi Pazar’da bir Türk kahvesi hâlâ o eski günleri hatırlatır.
- Nüfus: Resmi 647, tahmini 5.000-10.000.
- Bölgeler: Novi Pazar (Sancak).
8. Romanya: Dobruca’da Türk Rüzgarı
Romanya’da 32.098 Türk sayılmış (2011), ama gerçekte 50.000-70.000 olabilir. Dobruca’da, Köstence ve Tulça’da 40.000-50.000 Türk var. Osmanlı’dan kalan bu insanlar, Dobruca’da Türkçeyi ve adetlerini yaşatıyor. Köstence’de bir Türk mahallesine girseniz, kendinizi Anadolu’da sanırsınız.
- Nüfus: Resmi 32.098, tahmini 50.000-70.000.
- Bölgeler: Köstence, Tulça (Dobruca).
9. Arnavutluk ve Karadağ: Silinen İzler
Arnavutluk’ta Türkçe konuşan 714 kişi var, ama Türkler 1.000-2.000 kadar. Tiran’da dağınık haldeler, çoğu Arnavut kimliğine karışmış. Karadağ’da ise 100-500 Türk, Podgoritsa’da küçük gruplar halinde. Buralarda Türk izleri solmuş, ama hâlâ bir avuç insan geçmişi taşıyor.
- Arnavutluk: Resmi 714, tahmini 1.000-2.000; Tiran.
- Karadağ: Tahmini 100-500; Podgoritsa.
Sonuç: Balkanlar’da Türk’ün Ayak Sesleri
Balkanlar’da, Trakya hariç, Türkler resmi olarak 700.000-800.000, ama belki 1,5-2 milyon. Osmanlı’da milyonlardı; 93 Harbi, Balkan Savaşları, mübadeleler bu sayıyı eritti. Şimdi Bulgaristan’da Kırcaali, Yunanistan’da İskeçe, Kosova’da Prizren gibi yerlerde Türk sesleri yükseliyor. Asimilasyon ve göç onları zorlasa da, Türkler Balkanlar’da hâlâ var. Bir gün oralara giderseniz, bir kahve için ve o sesleri dinleyin – çünkü bu, sadece bir sayı değil, bir halkın hikayesi.
Bu veriler, Balkan Türkleri - Vikipedi ve Aydınlık Gazetesi kaynaklarından derlenmiştir
Yorum Gönder
0Yorumlar